श्री शंकर महाराज मंदिर, टिटवाळा

---

श्री शंकर महाराज - नाथ सिद्ध परंपरेतील तेजस्वी प्रकाशस्तंभ आणि अनंत भक्तांच्या जीवनात दिव्यता आणणारे परिपूर्ण गुरु. श्री महाराज हे केवळ योगी नव्हते, तर कृपा आणि चैतन्याचे साक्षात व्यासपीठ होते. भक्तांच्या आयुष्यात त्यांची उपस्थिती म्हणजे एक विलक्षण अनुभूती असायची, त्यांच्या कृपेने भक्तगणांच्या आयुष्यातील दुःख, अंधार कायमचा दूर व्हायचा. 

महाराजांच्या जन्माविषयी अनेक गूढ कथा सांगितल्या जातात, ज्यातून त्यांच्या अद्वैत स्वरूपाची आणि विलक्षण आध्यात्मिक सामर्थ्याची झलक दिसते. श्री शंकर महाराजांच्या प्रचलित असलेल्या छायाचित्रा नुसार, महाराजांचे वर्णन ‘अष्टवक्र’ आणि 'अजानुबाहू' होते. त्यांचे मोठे व तेजस्वी डोळे आणि चेहऱ्यावरील लहान मुलासारखे भाव हे सर्वात लक्षणीय होते. ते नेहमी श्री स्वामी समर्थ महाराजांना "गुरुमाऊली" म्हणत आणि सर्व भक्तांना "स्वामींच्या नामात सर्व सामर्थ्य आहे. निष्ठेने, प्रामाणिकपणे उपासना करा", असे सांगत.

महाराजांचे जीवन म्हणजे सततचे भ्रमण, सततची लोककल्याणाची साधना. हिमालयातील समाधीस्थ प्रदेश, नगर–पुण्याची पुण्यभूमी, सोलापूर व नरसोबाची वाडी, माहूरगड, गिरनार अशा अनेक नाथपंथी आणि दत्तपरंपरेच्या स्थळांशी त्यांचा अतूट संबंध होता. “साधेपणा” हा त्यांच्या जीवनाचा श्वास - चहा, खिचडी, कांदा भजी आणि हिना अत्तर हे त्यांचे विशेष आवडते. ज्यांनी महाराजांना बाह्य रूपाच्या पलीकडे पाहिले तेच लोक त्यांच्याकडे टिकले व त्यांचे परमभक्त झाले. 

महाराजांचे आणखी एक विलक्षण वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांचे बहुभाषिक सामर्थ्य. भक्त कोणत्याही भाषेत प्रश्न विचारत, महाराज त्याच भाषेत उत्तर देत - यातून त्यांची करुणा, ज्ञानसमृद्धी, त्यांचे प्रकांड पांडित्य, कुशलता आणि सर्वसमावेशकता कळून येते. भाषा बदलत असे, पण त्यांची दृष्टी एकच: "भक्ताला समजून घेणे, त्याला उभारी देणे." ते नेहमी म्हणत "जो मूळ तत्त्व जाणतो, तो कोणतीही भाषा जाणतो, अगदी प्राण्यांची सुद्धा".

सन १९४७, वैशाख शुद्ध अष्टमी - या दिवशी धनकवडी, पुणे येथे महाराजांनी समाधी घेतली. परंतु आजही त्यांच्या अष्टांग योगसिद्धीच्या बळावर श्री महाराज भक्तांच्या एका हाकेला श्री शंकर महाराज मंदिर, टिटवाळा,  महाराष्ट्र या पवित्र आणि जागृत स्थानी धावून येतात. समाधीच्या वेळी त्यांचे वय अंदाजे १५० वर्षे होते, जे त्यांच्या अलौकिक सामर्थ्याची प्रचिती देते. आणि यामुळेच, हे ठिकाण मुंबईजवळील सर्वोत्तम आध्यात्मिक स्थळांपैकी एक मानले जाते.